با وجود شواهد علمی گسترده و قابل استناد مبنی بر اهمیت و ضرورت واکسیناسیون برای گروه های پرخطر در مقابله با بیماری های عفونی ، متاسفانه در سطح جامعه همچنان عدم اعتماد کافی به همراه برداشت ها و باورهای نادرست خرافی پیرامون تاثیرگذاری و ایمنی واکسن های تایید شده فعلی وجود دارد.

نگرانی درباره ایمنی واکسن ها به چالش جهانی پیچیده و بزرگی تبدیل شده است. دانه های شک و تردید پیرامون واکسن های در حال تولید کووید ۱۹ در میان افراد جامعه حتی پیش از تایید رسمی واکسن ها و در دوران ازمایشات اولیه پیش بالینی و کارازمایی نیز وجود داشته است و اینک زمان ان فرا رسیده تا با اطلاع رسانی علمی و برافروختن چراغ دانش به شناخت صحیح پیرامون علمکرد و اهمیت واکسن ها دست یابیم پیش از انکه ویروس کرونا و سایر بیماری های عفونی منجر به افزایش ابتلا و موارد مرگ و میر در جعمیت انسانی شوند.

واکسیناسیون یکی از راههای موثر در پیشگیری از بیماری های عفونی می باشد و در ارتباط با بیماری کووید ۱۹ ، در حال حاضر واکسن های موثر ساخته شده توسط شرکت های امریکایی و اروپایی که بر مبنای شواهد علمی و تاییدیه رسمی مراکز معتبر سازمان غذا و دارو معرفی می گردند به عنوان یکی از استراتژی های خروج از بحران کرونا در نظر گرفته می شود.

پروژه های علمی مختلف و موفق در سراسر جهان در حال شکوفایی و رسیدن به مرحله نهایی تولید علیه کووید ۱۹ می باشند به این امید که با فراهم نمودن شرایط نگهداری واکسن ، انها را به نقاط مختلف جهت پیشگیری از ابتلای بیشتر افراد ارسال نمایند.

چالش های فراوانی از مراحل اولیه طراحی و کشف واکسن تا اجرای کارازمایی بالینی در جمعیت انسانی و در نهایت تولید انبوه ان پیش روی شرکت های تولید واکسن و دستگاه های نظارتی مربوطه می باشد اما در بعد جامعه شناسی و نحوه واکنش افراد جامعه اگر نیک بنگریم ، تردید در انجام واکسیناسیون شاید یکی از مهمترین مانع کنترل عفونت در مقابله با بیماری کووید ۱۹ می باشد .

تردید در واکسیناسیون به معنای درنگ یا پرهیز از دریافت واکسن های تایید شده موجود می باشد که بر اساس دستور العمل سازمان بهداشت جهانی در میان ۱۰ تهدید بزرگ سلامت جهان قرار می گیرد. در سال ۱۹۹۸ با چاپ مقاله ای در مجله علمی لنست و درج اطلاعات نادرست پیرامون تاثیر واکسن سه گانه سرخک، اوریون و سرخچه در ایجاد اوتیسم منجر به کاهش میزان دریافت واکسن از ۹۱ درصد به ۵۴ درصد شد. اگر چه پس از حذف کامل مقاله منجر به بازگشت اعتماد نسبی مردم به واکسن سه گانه شد، اما هنوز اثار تردید در انجام واکسیناسیون در اقشار مختلف مردم باقی مانده است .

انکار کنندگان واکسن این روزها در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی به صورت پر رنگ وجود دارند و با پخش اخبار ، اطلاعات نادرست و شایعات خرافی منجر به افزایش بی اعتمادی مردم به واکسن های موثر موجود می شوند. بازنشر چنین مطالبی می تواند دانه های تردید را در دل افراد جامعه حتی پیش از پایان مراحل بالینی واکسن ایجاد نماید.

بر اساس مطالعات جامعه شناسی که از مردم بریتانیا انجام شده است ، نزدیک به ۲۲ درصد افراد اعلام کرده اند که واکسن کرونا را دریافت نمی کنند. ۳۰ درصد از افراد بر این باوراند که واکسن می تواند مشکلات مختلفی را در اینده برایشان ایجاد کند و ۱۵ درصد معتقدند که واکسن ها عملکرد مناسبی ندارند.

نگرانی های فراوانی نیز پیرامون عوارض جانبی ، ایمن بودن واکسن و تاثیرگذاری ان در پرسش نامه های توزیع شده مطرح شده بود.

دستیابی به ایمنی جمعی یا گله ای ۶۰ درصد جهت مقابله با کرونا باید از طریق ایمنی طبیعی بدن فرد پس از ابتلا به ویروس یا از طریق واکسیناسیون ایجاد شود. بنابراین تردید در واکسیناسیون باید به عنوان یک چالش مهم و ضروری مورد توجه مسئولین و وزارت بهداشت و درمان کشورها قرار گیرد.

مسئله اعتماد به واکسن یک چالش پیچیده فردی و اجتماعی است که به باورها ، ارزش ها و اعتقادات همراه با نحوه اموزش و پرورش فرد از کودکی در خانه و مدرسه به همراه تجربه های فردی او در طول دوران زندگی بستگی دارد.

اعتماد به اهمیت واکسن های تایید شده فعلی در کنار پژوهش پیرامون موثر بودن ان در تمایل افراد جامعه به دریافت واکسن هنگام وقوع بحران های بهداشت عمومی نقشی کلیدی و حیاتی دارد. یکی از موثر ترین و کارامد ترین مداخلات در شرایط فعلی ارتباط و گفتگوی سازنده افراد جامعه و بررسی کارامدی به همراه ایمنی واکسن های موجود تایید شده با پرسنل بهداشت و درمان به همراه داروسازان سراسر کشور است .

در جوامعی که تئوری های توطئه به صورت گسترده در میان افراد جامعه جریان دارد ، وزارت بهداشت و درمان باید به صورت مداوم میزان اعتماد عمومی مردم نسبت به واکسن های تایید شده فعلی را بررسی و در صورت ایجاد هر گونه ابهام و تردید در میان اقشار مختلف جامعه از طریق تیم های تخصصی و کارشناسی پاسخ علمی و مناسب را در اختیار مراجعه کنندگان قرار دهد.

با اغاز گسترده واکسیناسیون در انگلستان و گسترش ان به سایر کشورها ، افزایش اعتماد عمومی از طریق در اختیار دادن بسته های اطلاعات علمی صحیح و مبتنی بر شواهد به شهروندان در مکان و زمان مناسب باید در اولویت کاری وزارت بهداشت و درمان کشور و رسانه های مردمی مسئول قرار گیرد. باید از همین امروز اقدامات لازم جهت انتشار صحیح و علمی اخبار مرتبط به واکسیناسیون را اغاز کنیم پیش از انکه ویروس کرونا بر ما چیره شود.

تهیه و تنظیم :

نشاط خسروی – میکروبیولوژیست

منبع:

https://www.pharmaceutical-journal.com

به قلم :

دکتر شکیب الحق-عضو انجمن بیماری های عفونی و ویروس های نوپدید