در حال حاضر در سطح دنیا تعداد کمی واکسن کرونا در دست تولید است که به نظر می رسد دو مورد از این واکسن ها در فرآیند امیدبخش تولید و پیشرفت قرار دارند که یکی از این واکسن ها توسط کمپانی بیوتکنولوژی «مدرنا» آمریکا و دیگری واکسن تایید شده توسط دانشگاه «آکسفورد» با همکاری کمپانی «آسترازنس» است. شرکت مُدرنا با کمک موسسه ملی بهداشت دولت ایالات متحده در حال تولید واکسن “mRNA-۱۲۷۳” هستند. ضمن آنکه پیش از نیز واکسن دانشگاه آکسفورد نیز مراحل موفقی را تجربه کرده بود.

نحوه چگونگی کار کرد واکسن کووید ۱۹

در هر دو مورد، تیم‌های تحقیقاتی براساس تجربیات گذشته خود در تولید واکسن، مدل های موجود را متناسب با نیازهای خاص ساخت واکسن کووید ۱۹ تطبیق داده اند که این امر منجر به تهیه دو واکسن با استفاده از رویکردهای مختلف شده است.

روش های متقابل و تعامل بدن با ویروس کرونا به صورت کامل شناخته نشده است اما یک قسمت خاصی از ویروس وجود دارد که ممکن است، پاسخ ایمنی محافظتی را ایجاد می کند (پروتئین های گل میخیی یا میخکوب کننده که به سطح ویروس می چسبند)

 هدف دانشمندان در تولید واکسن این است که روشی را پیدا کنند که در آن بتوانند این پروتئین ها را به صورت ایمن در درون بدن به فرمی که سیستم ایمنی بدن را تحریک کند، تولید کنند.

پروتئین های گل میخ چگونه کار می کنند

پروتئین گل ‌میخ در واقع همان آنتی ‌ژن یا پادگنی است که ما می‌خواهیم به بدن بشناسانیم تا با تحریک دستگاه ایمنی، آنتی‌بادی‌ها یا پادتن‌هایی بر ضد آن تولید کند. سپس هنگامی که ویروس واقعی وارد بدن شود، دستگاه ایمنی آماده و مسلح برای حمله به آن است که هر دو تیم های «آکسفورد» و «مدرنا» قرار است با استفاده از تکه ای از ماده ژنتیکی ویروس این کار انجام شود.

ویروس ها با آلوده سازی سلول ها، تولید مثل می کنند.

 ویروس ها هنگامی که داخل سلول قرار می گیرند، مواد ژنتیکی از خود به سلول میدهند که مانند مجموعه‌ای از دستورالعمل ها برای تهیه کپی از ویروس هستند.

نحوه عملکرد واکسن های «مدرنا» و «آکسفورد»

در واکسن مدرنا، نقشه اولیه این است که پروتئین گل میخ در چیزی به نام RNA پیام رسان (mRNA) قرار گیرد. این پیام رسان، مولکولی است که سلول از آن برای ارائه دستورالعمل در هنگام ساخت پروتئین استفاده می کند. ایده این است که سلول های انسانی را فریب داده و از این mRNA های اصلاح شده استفاده کنند بنابراین آنها پروتئین های گل میخ را درست مثل مواد برای اهداف خود می سازند.

در واکسن آکسفورد، کد پروتئین گل میخ در اطلاعات ژنتیکی ویروسی کاملا متفاوت قرار می گیرد که برای انسان بی ضرر است. هنگامی که این ویروس تغییر یافته یا نوترکیب که CHAdOx۱ نامیده می شود سلول های انسان را آلوده می کند، سلول ماده ژنتیکی آن را می خواند و در نهایت پروتئین گل میخ ویروس کرونا را تولید می کند.

در هر دو مورد، مطالعات مقدماتی نشان می دهد که پروتیئن های گل میخ تولید می شود و با استفاده از آنتی بادی ها و سلول ایمنی به نام سلول T، سیستم پاسخ ایمنی بدن را تحریک می کنند.

 امید است که این ترکیب، ویروس کرونا را با استفاده از پروتئین های گل میخ برای اتصال به سلول ها و ورود آنها متوقف کند که هر دو واکسن در حال آزمایش هستند تا این اتفاق را تایید کنند.

کدامیک از این روشها بهتر است؟

 هر دو روش از نظر تئوری خوب به نظر می رسند، اما در عمل استفاده از کد ژنتیکی ویروسی روش بسیار جدیدی در ساخت واکسن است. شکل اصلی واکسن آنفلوآنزا که در دهه ۱۹۶۰ تولید شده و هنوز هم به صورت گسترده استفاده می شود این است که واکسن کل بدن انسان را از ویروس نجات می دهد و اجازه نمی دهد ویروس در سلول های انسانی رشد کند و بدن می تواند آن را تشخیص داده و به آن پاسخ دهد.

قدیمی ترین روش برای توسعه واکسن های آنفلوآنزا، رشد ویروس ها در تخم مرغ است که زمان بر است.

بهتر بودن نوترکیب یا mRNA

تعدادی از واکسن های mRNA در برابر سرطان و برخی بیماری های عفونی تولید شده است اما تاکنون هیچ کدام در حال استفاده معمول نیستند. برخی از واکسن های نوترکیب در بازار وجود دارد که دارای تکنولوژی های کمی پیشرفته تر هستند. اما تاکنون گزارشی از اینکه کدام رویکرد بهتر از دیگری است، به جامعه پزشکی در دنیا داده نشده است.

 از آنجایی که ما به طور قطع مشخص نیست که باید بر روی کدام قسمت از SARS-CoV-۲ تمرکز شود، پس شاید استفاده از کل ویروس مرده منطقی تر باشد و به بدن اجازه داده شود که مطابق نظر خود واکنش نشان دهد.

شش ماه طول می کشد تا یک دسته واکسن آنفلوآنزا تهیه شود، زیرا ویروس باید در آزمایشگاه رشد کرده و سپس به طور کامل درمان شود تا اطمینان حاصل شود که وسروس را کاملا کشته و ایمنی برای تزریق به طور کامل صورت گرفته. مشکل اصلی این رویکرد زمان است

نمی توان برای ایجاد واکسن کووید ۱۹ تا این مدت طولانی صبر کرد با این حال شرکت اروپایی Valneva با استفاده از این رویکرد به دنبال تهیه واکسن کووید ۱۹ است که ممکن است در نهایت بهترین نوع واکسن باشد اما قطعا تا اواسط سال ۲۰۲۱ آماده نخواهد شد.

قطعا تولید بیش از یک نوع واکسن برای این ویروس بسیار مفید است زیرا ممکن است هر کدام از آنها برای یک گروه خاص مانند افراد مسن یا کودکان (سیستم های ایمنی کمی متفاوت از یکدیگر) بهتر کار کند

همه ی کشور ها به واکسن نیاز دارند. قطعا داشتن چند گزینه می تواند کمک کند تا در اسرع وقت، سطح حفاظت از همه افراد در هر کشوری را بالا رود.

تهیه و تنظیم:

نشاط خسروی – میکروبیولوژیست

منبع:

برگرفته از مصاحبه ی دکتر “سارا پیت” عضو موسسه علوم زیست پزشکی دانشگاه برایتون